Στα τέλη της δεκαετίας το '50, ο Μίκης Θεοδωράκης μένει μόνιμα στο Παρίσι με την οικογένειά του και κινείται συνεχώς μεταξύ της Γαλλικής πρωτεύουσας και της Αθήνας Μετά τη δημιουργία του Επιταφίου και τη επεισοδιακή κυκλοφορία, ταυτόχρονα, των δύο εκδόσεων, Χατζιδάκι και Θεοδωράκη, αρχίζει να συνθέτει νέα τραγούδια σαφώς πιο ανάλαφρα, του Επιταφίου, συνεργαζόμενος κυρίως με το Νίκο Γκάτσο, τον Οδυσσέα Ελύτη αλλά και νεώτερους στιχουργούς, όπως ο Πάνος Κοκκινόπουλος και ο Δημήτρης Χριστοδούλου.
Από τις σημειώσεις του Μίκη Θεοδωράκη
«Τώρα, γιατί ΑΡΧΙΠΕΛΑΓΟΣ και γιατί ΠΟΛΙΤΕΙΑ; Ας πούμε πως ήθελα να τιμήσω τη Θάλασσα και την Πόλη. Η πρώτη, φωτεινή, ανάερη, στο ρυθμό του συρτού η δεύτερη, βαριά και σκοτεινή, στο ρυθμό του χασάπικου και του ζεϊμπέκικου. Τα δύο συστατικά μου, μιας και γεννήθηκα στο Αιγαίο και έζησα βασικά στην Αθήνα»*
Έτσι δημιουργήθηκε ένας κύκλος 13 τραγουδιών που γράφτηκαν από το φθινόπωρο του 1960 έως την άνοιξη του 1961. Όλα εκτός του «Αν θυμηθείς τ' όνειρό μου» που γράφτηκε το 1957 για τις ανάγκες της ταινίας "Honeymoon" που προβήθηκε στις κινηματογραφικές αίθουσες το 1959.
Αυτό το τραγούδι κυκλοφόρησε για πρώτη φορά σε 45άρι από την Polydisc, με ενορχήστρωση του Μάνου Χατζιδάκι και ερμηνεία της Γιοβάνας.
Το τραγούδι «Αν θυμηθείς τ' όνειρό μου», που περιλαμβάνεται στο κύκλο τραγουδιων «Αρχιπέλαγος», σε δεύτερη εκτέλεση, όπως και το τραγούδι με τίτλο «Η απαγωγή», ηχογραφήθηκαν μόνο από τη Μαίρη Λίντα. Επίσης το τραγούδι με τίτλο «Πάμε μια βόλτα στα Χανιά», ηχογραφήθηκε μόνο απο το Γρηγόρη Μπιθικώτση, ενώ όλα τα υπόλοιπα ηχογραφήθηκαν σχεδόν ταυτόχρονα από τους δυο καλλιτέχνες και κυκλοφόρησαν σε δίσκους 45 στροφών από την Columbia
Να σημειωθεί οτι παρά την τεράστια επιτυχία του «Αν θυμηθείς τ' όνειρό μου», δεν συμπεριλήφθηκε σε καμια έκδοση LP ή CD του κύκλου τραγουδιων «Αρχιπέλαγος»
Ο Μίκης Θεοδωράκης επιλέγει για ερμηνευτές ένα καθαρόαιμο λαϊκό τραγουδιστή με σπουδαία φωνή και απίστευτη άρθρωση, το Γρηγόρη Μπιθικώτση και μια από τις πιο μεγάλες γυναικείες φωνές της Ελληνικής μουσικής, τη Μαίρη Λίντα. Επίσης εμπιστεύεται με «κλειστα μάτια» τον πολύ σπουδαίο μουσικό, και συνθέτη Μανώλη Χιώτη και το όλο αποτέλεσμα τον δικαιώνει απόλυτα.
Το «Αρχιπέλαγος» στις 45 στροφές
1. Αν θυμηθείς τ' όνειρό μου
γραμμένο το 1957 για τις ανάγκες της ταινίας "Honeymoon" που προβήθηκε στις κινηματογραφικές αίθουσες το 1959
Μουσική: Μίκης Θεοδωράκης
Στίχοι: Νίκος Γκάτσος (στην ετικέτα του δίσκου αναφέρεται με το ψευδώνυμο Βασίλης Καρδής)
Κυκλοφορία σε δίσκο 45 rpm
1960: Γιοβάνα (ενορχήστρωση Μάνου Χατζιδάκι) (Polydisc Records 14008)
1960: Μαίρη Λίντα (Columbia SCDG 2799)
2. Μυρτιά
Οι στίχοι του τραγουδιού γράφτηκαν από το Νίκο Γκάτσο για τη γυναίκα του Μίκη Θεοδωράκη, Μυρτώ, τον Σεπτέμβριο του 1960. Ο ίδιος ο συνθέτης σημειώνει:
«...Έτσι με το Μπογκουάρντ, με ανοιγμένη τη σκεπή, διασχίζαμε την πλατεία Κολωνακίου, η Μυρτώ κι εγώ, κάποιο απόγευμα του Σεπτεμβρίου. Στο πεζοδρόμιο ενός ζαχαροπλαστείου, στη γωνία της πλατείας με την Πατριάρχου Ιωακείμ, κάθονταν γύρω από ένα τραπέζι ο Χατζιδάκις, ο Γκάτσος και ο Σπυρομήλιος, πλοίαρχος εν αποστρατεία και Γενικός Διευθυντής του Εθνικού Ιδρύματος Ραδιοφωνίας (ΕΙΡ), προσωπικός φίλος του τότε πρωθυπουργού Κωνσταντίνου Καραμανλή. Καθώς προσπερνούσαμε, μας κάλεσαν να πάρουμε κάτι μαζί τους. Έτσι ο Νίκος Γκάτσος γνώρισε τη Μυρτώ. Την άλλη μέρα το μεσημέρι, στο στέκι του ΦΛΟΚΑ, μου δίνει ένα ποίημα και μου εξηγεί: Μ' άρεσε πολύ η γυναίκα σου και της έγραψα αυτούς τους στίχους που έχουν τον τίτλο ΜΥΡΤΙΑ. Το πήρα λέγοντάς του, θαρρώ αύριο θα σ' το τραγουδήσω...» *
Μουσική: Μίκης Θεοδωράκης
Στίχοι: Νίκος Γκάτσος (στην ετικέτα του δίσκου αναφέρεται με το ψευδώνυμο Βασίλης Καρδής)
Κυκλοφορία σε δίσκο 45 rpm
1960: Γιοβάνα (ενορχήστρωση Μάνου Χατζιδάκι) (Polydisc Records 14008)
1960: Μαίρη Λίντα & Μανώλης Χιώτης (Columbia SCDG 2799)
1960: Γρηγόρης Μπιθικώτσης & Μανώλης Χιώτης (Columbia SCDG 2791)
1960: Μαίρη Λίντα & Μανώλης Χιώτης (Columbia SCDG 2800)
3. Είχα φυτέψει μια καρδιά
τραγούδι που γράφτηκε το 1960 σε στίχους του Νίκου Γκάτσου και ηχογραφήθηκε την ίδια μέρα με τη λαική βέρσιον της «Μυρτιάς» από το Γρηγόρη Μπιθικώτση (27-09-1960)
Μουσική: Μίκης Θεοδωράκης
Στίχοι: Νίκος Γκάτσος (στην ετικέτα του δίσκου αναφέρεται με το ψευδώνυμο Νίκος Γεωργίου)
Κυκλοφορία σε δίσκο 45 rpm
1960: Γρηγόρης Μπιθικώτσης (Columbia SCDG 2791)
1960: Μαίρη Λίντα (Columbia SCDG 2800)
1964: Γρηγόρης Μπιθικώτσης (His Master's Voice 7PG 3353)
4. Σε πότισα ροδόσταμο
γραμμένο στις αρχές του 1961 σε στίχους του Νίκου Γκάτσου
Μουσική: Μίκης Θεοδωράκης
Στίχοι: Νίκος Γκάτσος
1961: Μαίρη Λίντα (Columbia SCDG 2918)
1961: Γρηγ. Μπιθικώτσης, Καίτη Θύμη & Αντ. Κλειδωνιάρης (Columbia SCDG 2930)
5. Ανάμεσα Σύρο και Τζιά
τραγούδι γραμμένο στο τέλος του 1960 σε στίχους του Οδυσσέα Ελύτη. Η μουσική ήταν γραμμένη για ποίημα του Αριστοτέλη Βαλαωρίτη, όπως και κάποια άλλα τραγούδια που προοριζόταν για μαθητές αλλά δεν εγκρίθηκαν ποτέ από το Υπουργείο Παιδείας. Την ίδια τύχη είχαν και εκείνα που, την ίδια περίοδο, είχε υποβάλει ο Μάνος Χατζιδάκις.
Μουσική: Μίκης Θεοδωράκης
Στίχοι: Οδυσσέας Ελύτης
Μπουζούκι: Μανώλης Χιώτης
1961: Γρηγόρης Μπιθικώτσης & Καίτη Θύμη (Columbia SCDG 2926)
1961: Μαίρη Λίντα (Columbia SCDG 2931)
6. Μαργαρίτα, Μαργαρώ
τραγούδι που τους στίχους έγραψε ο Μίκης Θεοδωράκης αμέσως μετά την γέννηση της κόρης του Μαργαρίτας το 1958 και μελοποίησε στο τελος του 1960 με ερμηνευτές τον Γρηγόρη Μπιθικώτση και αμέσως μετά τη Μαίρη Λίντα. Το τραγούδι ακούστηκε και στην ταινία του Ντίμη Δαδήρα «Ποια είναι η Μαργαρίτα» με ερμηνευτές την Τζένη Καρέζη και το Γιάννη Φέρτη
Μουσική/Στίχοι: Μίκης Θεοδωράκης
Μπουζούκι: Μανώλης Χιώτης
1961: Γρ. Μπιθικώτσης & Αντ. Κλειδωνιάρης (Columbia SCDG 2909)
1961: Μαίρη Λίντα (Columbia SCDG 2930)
7. Το παλικάρι
το μοναδικό τραγούδι που ερμηνεύουν μαζί ο Μπιθικώτσης με το Θεοδωράκη. Το τραγούδι γράφτηκε την άνοιξη του 1961
Μουσική/Στίχοι: Μίκης Θεοδωράκης
Μπουζούκι: Μανώλης Χιώτης
1961: Γρηγόρης Μπιθικώτσης & Μίκης Θεοδωράκης (Columbia SCDG 2925)
1961: Μαίρη Λίντα (Columbia SCDG 2931)
8. Η απαγωγή
τραγούδι που γράφτηκε και ηχογραφήθηκε τον Οκτώβριο του 1960. Συμμετείχε στο 3ο φεστιβάλ Ελληνικού τραγουδιού του Ε.Ι.Ρ. το 1961, όπου έλαβε το πρώτο βραβείο με ερμηνεύτρια τη Μαίρη Λίντα.
Μουσική/Στίχοι: Μίκης Θεοδωράκης
Μπουζούκι: Μανώλης Χιώτης
1961: Μαίρη Λίντα (Columbia SCDG 3015)
9. Πάμε μια βόλτα στα Χανιά
Το τραγούδι έγραψε ο Θεοδωράκης αρχές του 1961 για τη φωνή του Γρηγόρη Μπιθικώτση.
Μουσική/Στίχοι: Μίκης Θεοδωράκης
Μπουζούκι: Μανώλης Χιώτης
1961: Γρηγόρης Μπιθικώτσης, Καίτη Θύμη & Αντώνης Κλειδωνιάρης (Columbia SCDG 2925)
1961: Γρηγόρης Μπιθικώτσης, Καίτη Θύμη & Αντώνης Κλειδωνιάρης (Columbia SCDG 2930)
10. Η λειτουργία
Στίχους του αδελφού του Γιάννη Θεοδωράκη μελοποίησε ο Μίκης το 1961 και έτσι προέκυψε το τραγούδι «Η λειτουργία». Ενώ στο οπισθόφυλλο του δίσκου 45 στροφών αναφέρεται οτι το τραγούδι κυκλοφόρησε με τη Μαίρη Λίντα και το Γρηγόρη Μπιθικώτση, η βέρσιον με Μπιθικώτση δεν εκδόθηκε ποτέ.
Μουσική: Μίκης Θεοδωράκης
Στίχοι: Γιάννης Θεοδωράκης
Μπουζούκι: Μανώλης Χιώτης
1961: Μαίρη Λίντα & Μανώλης Χιώτης (Columbia SCDG 2918)
1961: Γρηγόρης Μπιθικώτσης & Καίτη Θύμη (Columbia SCDG 2927) (Ανέκδοτο)
11. Ροδιά τετράκλωνη
Από διήγηση του Μίκη Θεροδωράκη*
«Ο Πάνος Κοκκινόπουλος, καθηγητής, δούλευε εργάτης στο εργοστάσιο δίσκων της Κολούμπια. Κάποια μέρα που με πήγαν να δω πως κατασκευάζεται ένας δίσκος, σταθήκαμε μπροστά σε μια πρέσα παρακολουθώντας τη διαδικασία. Τότε ο Κοκκινόπουλος, αφού πρώτα μου συστήθηκε, μου έδωσε μια σελίδα με στίχους, που φαίνεται πως κουβαλούσε μαζί του. Έτσι γεννήθηκε η ΡΟΔΙΑ»
Μουσική: Μίκης Θεοδωράκης
Στίχοι: Πάνος Κοκκινόπουλος
Μπουζούκι: Μανώλης Χιώτης
1961: Μαίρη Λίντα (Columbia SCDG 2930)
1961: Γρηγόρης Μπιθικώτσης & Καίτη Θύμη (Columbia SCDG 2928)
1961: Μαίρη Λίντα (Columbia SCDG 3015)
12. Θ' αφήσω τη μανούλα μου
τραγούδι σε στίχους του Δημήτρη Χριστοδούλου, από τους νέους ποιητές εκείνης της εποχής, 1960-61, που συνεργάστηκε ο Θεοδωράκης για το «Αρχιπέλαγος» αλλά και την «Πολιτεία»
Μουσική: Μίκης Θεοδωράκης
Στίχοι: Δημήτρης Χριστοδούλου
Μπουζούκι: Μανώλης Χιώτης
1961: Γρηγόρης Μπιθικώτσης & Καίτη Θύμη (Columbia SCDG 2909)
1961: Μαίρη Λίντα (Columbia SCDG 2932)
13. Φεύγω μακριά πατρίδα μου
τραγούδι σε στίχους του Δημήτρη Χριστοδούλου που εντάχθηκε και αυτό στο κύκλο τραγουδιών του Αρχιπελάγους
Μουσική: Μίκης Θεοδωράκης
Στίχοι: Δημήτρης Χριστοδούλου
Μπουζούκι: Μανώλης Χιώτης
1961: Γρηγόρης Μπιθικώτσης & Αντώνης Κλειδωνιάρης (Columbia SCDG 2926)
1961: Μαίρη Λίντα (Columbia SCDG 2932)
Το «Αρχιπέλαγος» σε LP
Το 1976 κυκλοφορεί σε LP ολοκληρωμένος ο κύκλος τραγουδιών «Αρχιπέλαγος», περιλαμβάνοντας 12 από τα 13 τραγούδια που κυκλοφόρησαν στις 45 στροφές. Δεν περιλαμβάνεται το τραγούδι «Αν θυμηθείς τ' όνειρό μου» 
1976: Columbia 2J 054 70232
Τραγούδια:
A1 Μαργαρίτα, Μαργαρώ - Γρηγόρης Μπιθικώτσης, Αντώνης Κλειδωνιάρης
A2 Είχα φυτέψει μια καρδιά - Γρηγόρης Μπιθικώτσης
A3 Ροδιά τετράκλωνη - Μαίρη Λίντα
A4 Ανάμεσα Σύρο και Τζια - Γρηγόρης Μπιθικώτσης & Καίτη Θύμη
A5 Λειτουργία - Μαίρη Λίντα & Μανώλης Χιώτης
A6 Θα αφήσω τη μανούλα μου - Γρηγόρης Μπιθικώτσης, Καίτη Θύμη
B1 Μυρτιά - - Γρηγόρης Μπιθικώτσης & Μανώλης Χιώτης
B2 Το παλικάρι - Γρηγόρης Μπιθικώτσης & Μίκης Θεοδωράκης
B3 Απαγωγή - Μαίρη Λίντα & Μανώλης Χιώτης
B4 Πάμε μια βόλτα στα Χανιά - Γρηγόρης Μπιθικώτσης, Καίτη Θύμη & Αντώνης Κλειδωνιάρης
B5 Φεύγω μακριά πατρίδα μου - Γρηγόρης Μπιθικώτσης & Αντώνης Κλειδωνιάρης
B6 Σε πότισα ροδόσταμο - Μαίρη Λίντα
* Από τις σημειώσεις του συνθέτη για το «Αρχιπέλαγος» και την Πολιτεία», όπως δημοσιεύονται στην επίσημη σελίδα του συνθέτη https://www.mikistheodorakis.gr/
